Nieuwe publicatie: Kwetsbaar over de levensloop
- Februari 2019
Het Kennisplatform Werk en Inkomen (KWI) stelt dat het voor het beleid van cruciaal belang is om meer inzicht te krijgen in de factoren die de kwetsbaarheid van mensen op de arbeidsmarkt bepalen. De KWI stelt vast dat er weliswaar al veel bekend is op dit punt, maar dat er vooral op twee punten leemtes zijn in de beschikbare kennis. Het bestaande onderzoek heeft meestal betrekking op kwetsbaarheid op een bepaald moment: er wordt niet gekeken of mensen over een langere periode of zelfs tijdens de gehele levensloop kwetsbaar blijven. En het bestaande onderzoek geeft onvoldoende inzicht in de mate waarin een ongunstige arbeidsmarktpositie wordt bepaald door persoonlijke factoren, contextfactoren en toeval. Daarom heeft het KWI een verkenning laten doen naar mogelijkheden voor en meerwaarde van een onderzoek naar een levensloopperspectief op kwetsbaarheid.
Uit een inventarisatie van de literatuur blijkt dat de levensloop van een persoon wordt beïnvloed door een samenspel van verschillende harde en zachte factoren. Hierbij is sprake van padafhankelijkheid. Een kwetsbare arbeidsmarktpositie in de ene levensfase heeft mogelijk een gevolg in een latere levensfase. Naast de persoonlijke kenmerken, is ook de context een bepalende factor voor de kwetsbaarheid. Het gaat dan zowel om instituties en beleid als om sociale normen en cultuur. Een laatste element dat invloed heeft op iemands kwetsbaarheid is toeval. Voorbeelden zijn het failliet gaan van het bedrijf waar iemand werkt, een ongeval of ernstige ziekte, of een ontmoeting met iemand waardoor men aan een baan komt.
Veel studies beperken zich tot een deel van de levensloop en/of schatten een effect van een situatie of gebeurtenis in de beginfase van de levensloop op de arbeidsmarktsituatie later in de levensloop op basis van gegevens op twee tijdsmomenten. Studies die wel (een groot deel van) de volledige levensloop omvatten, betrekken slechts een beperkt aantal (vooral ‘harde’) kenmerken in de analyse. Wat ontbreekt is voldoende inzicht in de mate waarin ‘harde’ factoren, ‘zachte’ factoren, duurafhankelijkheid en padafhankelijkheid bepalend zijn voor het arbeidsleven, en wat de rol is van toeval.
Een algemene levensloopanalyse kan meer inzicht geven in welke kenmerken of combinaties van kenmerken tot kwetsbaarheid leiden tijdens de levensloop of bepaalde fasen daarin, en in welke mate al deze factoren bij elkaar kwetsbaarheid tijdens de levensloop verklaren. Antwoorden op deze vragen zouden al indicaties kunnen geven van het type beleid dat nodig is om kwetsbaarheid tijdens de levensloop te verminderen. Deze algemene levensloopanalyse vormt vervolgens een goede basis voor mogelijke vervolgonderzoeken. Dit kunnen aan de ene kant onderzoeken zijn om de in de algemene levensloopanalyse gevonden resultaten verder uit te diepen. Aan de andere kant kan gedacht worden aan onderzoeken die zich richten op specifieke beleidsvragen, zoals bijvoorbeeld het voorkomen van recidive bij werkloosheid.
